Akdeniz ile Ölü Deniz'in kuzey ucunun arasında kalan Judean Dağları'nda yer alan Kudüs, üç dininde kutsal saydığı şehir, Tunç Çağı'na uzanan yerleşim izleri ile dünya üzerindeki en eski şehirlerinden birisi. MÖ 10.yüzyıldan itibaren Museviliğin en kutsal şehri ve ruhani merkezi. Aynı zamanda önemli bir Hıristiyan haç rotası, ve İslamiyet'te Mekke ve Medine'den sonra üçüncü kutsal şehir.

ESKİ ŞEHRİN KUTSAL ROTALARI

Kudüs'ün sur içinde kalan "Eski Şehir" bölümü 1982′de 'Dünya Mirası Listesi'ne alınmış. Eski Şehir geleneksel dört bölgeye ayrılmış: Ermeni, Hıristiyan, Yahudi ve Müslüman Mahalleleri.

Her kenarı yaklaşık bir kilometre uzunluğunda surlarla çevrili, sadece 900.000 metrekarelik dikdörtgen bir alan olan Eski Şehir'de, Süleyman Mabedi ve Batı (Ağlama Duvarı) Yahudiler için, Kutsal Diriliş (Sepulchre) Kilisesi ve Çile Yolu Hıristiyanlar için, Mescid-i Aksa ile Kubbet-ül Sahra da Müslümanlar için kutsal merkezler.

Eski şehre girişte Jaffa Kapısı, en çok tanınan ve en fazla kullanılan kapı, Yafa limanı yönünde batı ya açılıyor. Yeni Kapı – New Gate, kuzeyde, Hristiyan mahallesine doğudan girişli sağlıyor. Şam Kapısı – Damascus Gate sie Müslüman mahallesinin ana girişli. Kuzeydeki Herod Kapısı ise kuzeyde, cephe üzerindeki çiçek motifleri nedeniyle bu adı almış. Aslanlı Kapı, aslanlarla süslü, Saint-Etienne kapısı olarak da anılıyor, doğuya, Eriha'ya açılıyor. Detritus Kapısı, güneyde, Ağlama Duvarına en yakın kapı. Sion ya da Davud Kapısı, Sion tepesinde, Kanuni Sultan Süleyman tarafından yaptırılmış, El Halil yönünde, güneyde. Şehrin orjinalinde yer alan Altın Kapı, Zeytin Dağı'na bakan ve Yahudilere göre burası Mesih'in Kudüs'e gireceği kapı imiş, ancak Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle taşla örüldüğü için artık kapalı.

Kudüs'ün Eski Kent bölgesinde camiler, kiliseler, sinegoglar ve içiçe girmiş binalardan oluşan 220 tarihî ve dinî mekan bulunuyor. Sabahın erken saatlerinde çan gürültüleri ve ağlama duvarı önünden yükselen yakarmalar, müezzinlerin sesine karışıyor. Sokaklarda Müslümanlar, Museviler ve Hıristiyanlar birkaç metrekareyi geçmeyen Eski Kent'teki kutsal mekanlar arasında gidip geliyor. Ve dünyanın hiçbir yerinde görülmeyecek bir manzaralara şahit oluyorsunuz.

Yılda 2 milyondan fazla ziyaretçisi ile dünyada eşsiz bir ziyaretçi karmasına sahip Kudüs.

Kentin kutsal mekanları tarihsel içiçeliği yaşarken, yerleşim bölgeleri kesin çizgilerle birbirinden ayrılıyor.

Eski Kent'tin Doğusunda yaşayan Müslümanların komşuları manastırlardan dönüştürülmüş eski binalarda oturan Ermeniler ve Hristiyanlar. Yahudi nüfus da Eski Kent'in batısında ve surlarının dışında kalan modern semtlerde yaşıyor.

Aslında 1967'deki Altı Gün savaşından önce Kudüs keskin çizgiler ile birbirinden ayrılan bölgelere sahipmiş: İsa'nın çarmıha gerildiği Golgotha tepesinde bulunan Eski Kent'i, kuzey güney çizgisinde bir duvar ikiye ayırıyor, duvarın doğusunda Müslümanlar, batısında Museviler yaşıyormuş ve iki bölgeyi Malderbaum geçidi bağlıyormuş. Kutsal yerleri gezmek isteyen turistler bu geçitten BM askerlerinin denetiminde gidip geliyorlarmış. Ancak savaştan sonra İsrail bu duvarı yıkmış, Eski Kent'in iki bölümünü birleştirmiş. Şimdi farklı dini gruplar daha içiçe yaşıyorlar.

Müslümanlar, Eski Kent'te özellikle de Kubbetü'l-Sahra'nın kuzeyine düşen mahallelerde yoğunlaşmış durumda. 7. yüzyılın sonlarında yapılan Kubbetü'l-Sahra'nın ve Mescid-i Aksa'nın bulunduğu yere Harem-i Şerif deniyor.

Ağlama Duvarı ise Harem-i Şerif 'i çevreleyen duvarın bir parçası. Uzunluğu 50, yüksekliği 18 metre. Hz. Süleyman'ın yaptırdığı Kudüs Tapınağı'nın tek kalıntısı olan Ağlama Duvarı, musevilerin kutsal saydığı dua ve hac yeri. Bu duvar en son, 1967′de yapılan Altı Gün savaşından sonra Yahudilerin egemenliğine geçti. Museviler burayı ziyaret ettiklerinde tapınağın yıkılmasına ağlarlar ve yeniden kurulması için dua ederler. Duvara bu adı, sofu musevilerin dualarına tanık olan Avrupalı gezginler vermişler.

Tanrının kendi oğlu Hz İsa'nın kanıyla yıkadığı Kudüs, Hıristiyanlar için de çok kutsal.

Hz. İsa'nın, Romalılar tarafından, yargılanıp, cezalandırılarak sırtında haç ile infazının gerçekleşeceği tepeye yürütüldüğü ve yere düşerek öldüğü kutsal yol Via Dolorosa – Çile Yolu, ve sonunda Hz. İsa'nın  çarmıha gerildiği ve dirilerek göğe yükseldiği yerde inşaa edilmiş Kutsal Diriliş (Sepulchre veya Kabir) Kilisesi, Hıristiyanların en önemli Haç Rotası.

Kutsal Diriliş (Sepulchre veya Kabir) Kilisesi, Hz İsa'nın çarmıha gerildiği, naaşının yıkandığı ve göğe yükseldiği noktada inşa edilmiş.

Kilisenin kapısının tam karşısında üstünde sekiz kandil yanan taş, İsa'nın yıkandığı taş olduğu için, sürekli ıslak tutuluyor, dünyanın dört bir yanından gelen Hristiyanlar taşın etrafını çevreleyip, ellerini, alınlarını kutsal suya ve taşa sürüp öpüyorlar.

Via Dolorosa yani Çile Yolu yolu, Hz.İsa'nın yargılanıp, çarmıha gerilmek üzere ve sonradan üzerine çivileneceği çarmıhı sırtında taşıyarak katettiği 14 duraklı bir kutsal rota. Hz. İsa'nın haçı taşırken durakladığı ve zaman zaman da yere düştüğü noktalar olan bu 14 durağa kiliseler inşa edilmiş. Romalı askerlerin İsa peygamberin başına dikenli zeytin dalı yerleştirdikleri Ceza Kilisesi, İsa'nın annesi ile konuştuğu Ermeni Katolik kilisesi gibi her nokta Hz. İsa'nın son anlarındaki özel bir anı temsil edilyor. Bu yolda yürümek Hristiyanlar için çok özel bir anlam taşıyor, hacı olmaları anlamına geliyor.

Kutsal Kabir kilisesinin giriş katında gözlerden uzak bir köşeye gizlenmiş St. Helena Kilisesi ise 12. Yüzyıldan kalma bir Ermeni Kilisesi.

Kudüs'ün Hristiyan mahallesinde 40 kadar dini yapı var. Church of the Redeemer Protestan Kilisesi, Rus ve Yunan Ortodoksların ve Etiyopya Katoliklerinin Kiliseleri kentteki Hıristiyan topluluğunun farklı mezheplerini temsil ediyor.

Meryem Ana'nın doğduğu yerde inşa edilmiş, Selahattin Eyyubi tarafından Medrese'ye çevrilmiş olsa da, günümüzde halen kilise olarak hizmet veren Aziz Meryem Kilisesi başka bir kutsal nokta.

Özellikle Hıristiyan mezhepleri arasındaki dini bayram tarihi farklılıkları, kenti aralık ve ocak aylarında adeta bir dini festival kentine dönüştürüyor. Paskalya bayramında hıristiyanlar, Hz. İsa'nın sırtında çarmıhla dolaştırıldığı sokaklarda aynı acıyı yeniden yaşıyor. Bugün, Kudüs Patrikliği, Bağımsız Doğu Ortodoks Patrikliği olarak, kilise hiyerarşisi içinde İstanbul, İskenderiye ve Antakya kiliselerinden sonra 4. sırada geliyor.

Surların hemen yanıbaşında, hem Hristiyanlar hem de Museviler için kutsal olan Zion Tepesi sanki eski şehir surlarının dışında yanlışlıkla unutulmuş gibi. Buradaki Meryem Ana'nın mezarının yer aldığına inanılan Dormiton Abbey Kilisesi, ve Hz. Davud'un Mezarı ve Son Akşam Yemeği Odası Zion Tepesi'ndeki kutsal sayılan binalar.

Hz İsa'nın, Matta, Markus, Luka ve Yuhanna'nın da aralarında olduğu 12 havari ile son akşam yemeğini yediği Hz. Davut'un mezarının bulunduğu yerdeki Coenaculum / Cenacle isimli oda. Havarilerden Yehuda, Son Akşam Yemeğinden sonra İsa'yı 30 gümüş karşılığında Sanhedrin adı verilen meclise onu öperek ele vermiş vermiştir. Hz. İsa son gecesini Zeytin Dagi'nda geçirdikten sonra sabah tutuklanıp, yargılanıp idama mahkum edilmiş.

Kentin göz alıcı surları ise Kanuni Sultan Süleyman, 1538-1540 yılları arasında Haçlılar dönemine ait kalıntıların üzerine yaptırmış. Jaffa Kapısından içeri girdiğinizde surların üzerinde Davut Kulesi ve Müzesi yer alıyor.

ESKİ ŞEHİR SURLARININ DIŞINDAKİ ROTALAR

Zeytin Tepesi ve Etekleri

Eski şehire tepeden bakan Zeytin Dağı, ismini yamaçlarında yetişen yüzlerce yıllık zeytinlerden alıyor. Zeytin Dağı şehrin panaromik manzaralarını sunuyor. Gündüz güneş ile ışıl ışıl parlayan altın kubbe şehrin panaromasını domine ederken, geceleri ışıl ışıl parlayan şehrin manzarası da nefes kesici.

Dağın Kudüs eski şehrine bakan etekleri Kral Süleyman zamanından beri mezarlık olarak kullanılmış, ve bugün kimi 3000 yıllık olan 150,000 Musevi mezarına ev sahipliği yapıyor. Musevilerin inancına göre ahiretin gerçekleşeceği Kudüs eski şehrine en yakın mezarlık olduğu için dünya üzerindeki en kutsal mezarlıklar burada. Kimi kaynaklara göre Hz. İsa'nın cennete yükseldiği yer olduğuna inanıldığı için Zeytin Dağı'ndan aşağıya doğru inen Tayelet veya Haas Promenade olarak adlandırılan yürüyüş yolu Hristiyanlar için kutsal bir yürüyüş rotası.

Zeytin Dağında yer alan Pater Noster Kilisesi, 4. yüzyılda İmparator Konstantin'in annesi Helena tarafından inşaa ettirilen bir kilise. Persliler tarafından yerle bir edildikten sonra Bizanslılar tarafından yeniden renove edilmiş kilisede yer alan 62 farklı lisanda 'İsa'nın Duası'nın yazdığı 62 mozaik plak görülmeye değer.

Zeytin Dağı'nın eteklerinde, bahçesindeki 2000 yıllık zeytin ağaçları ile Gethsemane bahçeleri ve eşsiz tavan mozaikleri ile Hz İsa'nın son gecesini geçirdiği Tüm Halklar Kilisesi yer alıyor. Kilise ve bahçeler Hristiyanlar için çok kutsal sayılıyor.

Zeytin Dağı'ndan eski şehre bakıldığında dağın eteklerinde sağdaki kilise ise Saint Mary Magdelene Manastırı. Rus imparatoriçesi Maria Alexandrovna anısına inşaa edilmiş bu kilise, mimarisi ve 5 altın kubbesi ile epey orijinal bir kilise. Beyaz mermerler ile döşenmiş iç mekanı ise, ikonalar ve duvar resimler ile bezenmiş. Aslında bu kilisenin hemen yanı başındaki bağın orijinal Gethsemane bahçeleri olduğu söyleniyor.

Zeytin Dağı ile şehir surları arasında yer alan Kidron Vadisi ise antik kral mezarlarının yer aldığı sessiz ve huzurlu bir yürüyüş rotası sunuyor.

Mahne Yahuda Pazar Yeri

Machane Yehuda pazarı Kudüs'ün günlük yaşamına şahit olmak için en güzel adres. Daracık geçitler ile birbirine bağlanan Pazar yerindeki tezgahlarda renk renk çeşit çeşit baharatlar, soslar, tahin, pekmez, zahter, peynir, kahve, ekmek, kadayıf, baklava gibi tatlılar tahinler, salatalık, domates, biber, soğan, çilekler yer alıyor.

Tüm dinlerden Kudüslüleri bir arada görebileceğiniz tek yer alan Pazar, birbirine karışan kokular, sesler ve görüntüler ile gerçekten bir karnaval yeri gibi.

Tezgahlar arasından yürümek, şehrin en ünlü şeflerini doğuran lezzet noktalarını ve salaş esnaf lokantaların keşfetmek, ve tabii ki eve geri götürmek üzere tahin almak için en doğru yer.

 

Nachlaot: Kudüs'ün ilk Musevi Topluluk Yerleşim Yeri

1860'larda zengin bir İngiliz Musevi olan Sir Moses Montefiore, Kudüs eski şehirde çok zor yaşam koşullarına katlanmak zorunda kalan Museviler için şehir surlarının hemen dışında daha iyi yaşam kalitesine sahip ve güvenlikli bir mahalle yaratmaya ön ayak olmuş. Birbirine dar sokaklar ile bağlanan evler, yaşam alanları ve meydanlardan oluşan 'Mishkenot Shaananim' bölgesinin inşaasını gerçekleştirmiş. İş imkanı sağlamak için de un öğütmek üzere de bir değirmen eklemiş. Ancak bu bölgeyi güvenli bulmayan Museviler şehir duvarlarının içine geri dönmüş. Kullanılmadığı için boş kalan değirmen, 6 Gün Savaşları sırasında gözlem kulesi olarak İsraillilerin çok işine yaramış.

Nachlaot 32 farklı Diaspora topluluğuna ait, her biri kendi sinagoguna sahip mahalleciklerin birleşimi. Yoğunlukta Yemen, Kürt ve Kuzey Afrikalı Musevi toplulukların yaşadığı Nachlaot, zamanla fakir ve bakımsız bir gecekondu bölgesi haline gelmiş.

1991'de bölge devlet katkıları ile yenilenmek üzere ele alınmış. Tüm gecekondular yıkılarak, 2000'de dört yüz eve Gan Sakkar isimli bir parka ev sahipliği yapan şık bir semt haline gelmiş. Şu adna yedi bin ailenin yaşadığı mahallede, tarihi evler yıkılmamış ve orijinalina uygun şekilde restore edilmiş. Evlerın dışında yer alan plaketler ve resimlerde evlerin orijinal sahiplerine adandığını göreceksiniz. Hatta bazı evleri ziyaret edebilirsiniz.

Nachlaot'ta her biri farklı bir cemaati temsil eden yaklaşık 100 sinagog yer alıyor. Orjinaline uygun renove edilmiş Yemen, Kürt, Seferad, Yunan ve Galiçya Sinagoglarını ziyaret edebilirsiniz. Ancak en güzel sinagog, Aleppo'dan gelen Suriyeli göçmenlerin 1901'de inşaa ettiği Bet-El Caddesi üzerindeki Büyük Ades Sinagog'u. Bölgenin en eski sinagog'u yüksek tavanları, Şam'dan getirilen geometrik desenli ahşap oyma ve inci işlemeli 105 yıllık kutsal sandığı, 1911'den kalma orijinal duvar resmi ile gerçekten etkileyici.

Bölgenin bir başka önemli mahallesi ise, bölgenin yaratılmasına ön ayak ve sponsor olan Sir Moses (Moshe) Montefiore'nin adanmış, 1882'de Aşkenaz (Ashkenaz) Museviler için inşaa edilmiş, Mazkeret Moshe mahallesi..

Bölgede yer alan başka bir ziyaret noktası ise Barbur Galerisi. Daracık sokaklar arasına gizlenmiş sanat galerisinde çağdaş sanatçıların sosyal içerikli eserlerini ve enstelasyonlarını görmeye değer (Shirizli St. 6, Nachlaot)

Mishkenot Shaananim Mahallesi

Jaffa Kapısından çıktığınızda karşı tepe ve eteklerinde yer alan Mishkenot Shaananim mahallesi, şehir surları ve eski Kudüs şehri manzaralarına nazır çok şık ve huzurlu bir mahalle.

Biraz rota dışı deneyimler yaşamak istiyorsanız bu mahallede dolaşın ve manzaraların tadına varın. Burada iken Mishkenot Sha'ananim kültür merkezi ve Hutzot Hayotzer sanatçı kolonisini ziyaret edebilirsiniz. Misyonu 'diyalog, tolerans ve çeşitliliği' teşvik etmek olan Mishkenot Sha'ananim kültür merkezinin bir paçası olan Dwek Galerisi, İsrailli çağdaş sanatçıları destekleyen bir dernek. İsrailli genç sanatçıların çok etkileyici çağdaş fotoğraf, resim, video enstelasyonları burada görebilirsiniz.

Kudüs'ün en zengin mahallesi olan Mishkenot Shaananim, sanatçı, iş adamları ve politikacıların milyon dolarlık evlerine ev sahipliği yapıyor.

Nahalat Shiv'a Mahallesi

Nahalat Shiv'a mahallesi 1869'da şehir surları dışında kurulmuş 3. mahalle. Bugün sadece yayalara açık bir yürüyüş caddesi üzerinde galeriler, zanaatkar atölyeleri, butikler, restoranlar, kafeler, publara ev sahipliği yapıyor. Eğer Nahalat Shiv'ayı Haziran ve Ekim arasında ziyaret ediyorsanız, Yoel Moshe Solomon sokağında rengarenk şemsiyeler ile kaplanmış bir gökyüzü sizi bekliyor. Eğer İsrail'den çok özel bir hatırayı evinize götürmek istiyorsanız adresiniz 8 Ceramists Altogether galerisi. 11 Israilli seramik sanatçısının ortak girişimi olan galeri her birinin özgün karakteri ve maharetini sunan rengarenk el yapımı seramikler sunuyor. (Yoel Moshe Salomon 11) Nahalat Shiv'a Mahallesinde 130 yıllık bir binada yer alan dünya tatlısı bir kitapçı ve kafe olan Tmol Shilshom, bir yandan da kültürel etkinlik, sohbetlere ev sahipliği yapıyor. Ev yapımı şakşuka omletleri ve pekan cevizli közde patlıcan salatası muhteşem (Yoel Moshe Salomon 5) Başka bir keyifli lezzet noktası ise Shanty Bistro ( Ma'alot Nakhalat Shiv'a 4) Akşam biraz canlı müzik dinlemek isteyenler için ise Blue Hall Music (Yoel Moshe Salomon 12)

 

Meah Shearim Mahallesi

Kudüs'ün şehir surlarının dışında kurulmuş ikinci mahalle, Ortadoks Yahudilerin mahallesi olan Mea Shearim. Burada çok koyu dindar ve sofu geleneklere göre yaşayan Museviler ile karşılaşacaksınız. Ve sokaklarda gördüğünüz kılık kıyafetler size sanki 18.yy'dan kalma sokaklarda yürüyürmuşsunuz hissi yaşatacak.

KUDÜS MANZARA NOKTALARI

Kudüs eski şehir manzaralarını seyretmek ve altın kubbesi ile şehrin en göz alıcı yapısı olan Kubbetül Sahra'yı görmek için farklı manzara noktalarını ziyaret edebilirsiniz:

• Müslüman meydanında yer alan, Avusturya Düşkünlerevi (Austiran Hospice)'inin çatısına çıktığınızda, kubbeyi ve mavi çiniler ile kaplı camiiyi yakın plan seyretme imkanınız var. Avusturya Düşkünlerevi 1857'de inşaa edilmiş bir bina, şimdi mütevazi bir otel olarak hizmet veriyor. Kapının hep kilitli olması sizi yanıltmasın, zili çaldığınızda açıyor ve sizi içeri buyur ediyorlar. (Austrian Hospice, Via Dolorosa 37)

• Eski şehire tepeden bakan Zeytin Dağı ve tepeden aşağıya doğru inen Tayelet veya Haas Promenade olarak adlandırılan yürüyüş yolu şehrin panaromik manzaralarını sunuyor. Gündüz güneş ile ışıl ışıl parlayan altın kubbe şehrin panaromasını domine ederken, geceleri ışıl ışıl parlayan şehrin manzarası da nefes kesici.

• Eğer biraz daha yüksekten tam panaromik manzaralar istiyorsanız Zeytin Dağının kuzeyinde yer alan İshak Dağı'na tırmanın. Nicanor mağarasına, Botanik Bahçelerine ve İbrani Üniversitesine ev sahipliği yapan İshak Dağı gerçekten Kudüs'ün eşsiz manzaralarını sunuyor.

• Eğer eski şehir manzaralarına nazır bir içki içmek veya akşam yemeği yemek isterseniz eski bir kiliseden dönüştürülen Notre Dame Otel'in terasına çıkın. Enfes İtalyan lezzetleri ve harika şaraplar eşliğinde tüm şehrin ışıl ışıl manzarasının tadını çıkartacağınız garanti.

 

KUDÜS MÜZELERİ

İsrail gibi ufacık bir ülkede 200'den fazla müze olduğuna inanmak zor. Israil'in en ünlü ve büyük ulusal müzesi Kudüs'te yer alıyor. Ayrıca Kudüs'te Givat Ram üzerinde yer alan 'Müzeler Yolu – Museum Row'birçok müzeye ev sahipliği yapıyor.

• YAD VASHEM, Har Hazikaron: Israel'in ulusal Holokost anıtı ve müzesi olan Yad Vashem gerçekten insanın tüylerini ürperten ve ruhunu derinden etkileyen bir deneyim. Kronolojik olarak serginlenen fotoğraflar, videolar, orijinal mektuplar, yazılar, belgeler, eşyalar eşliğinde, dünyanın en büyük trajedilerinden birisi olan Nazilerin Yahudi soykırımının tüm aşamalarına, adım adım şahit oluyorsunuz. Ve ne yazık ki, tüm dünyanın bu katliama nasıl sessiz kaldığı ve hiç yardım eli uzatmadığı da belgeler ile gözler önüne seriliyor.
• Müzenin en yürek parçalayan ancak en etkili bölümü ise soykırımda ölen çocuklar anısına düzenlenmiş bölüm. Kapkaranlık bir koridordan geçerek girdiğiniz karanlık salonda tavanda yanan yıldızlar tek tek okunan isimlerin ardından birer birer sönüyor. 10 yıl süren zulümda ölen 1.5 milyon çocuğu simgeleyen bu yıldızların her biri söndüğünden gözlerinizden yeni yaşlar boşalıyor.
• Ucu Kudüs eski şehri ve kutsal tapınağı gösteren dev bir ok şeklinde tasarlanmış, beton cam ve çelik karışımı modern mimarideki bina, gerçek bir tasarım harikası ve dünyanın en güzel müzecilik örneklerinden birisi.
• İSRAİL MÜZESİ, Israel Museum, Nakhman Avigad St: Sık sık dünyanın en iyi top 10 müzesi arasında seçilen İsrail Müzesi sanat eserleri, arkeolojik eserleri ve Yahudi yaşamı ve geleneklerine özgü öğeler sergiliyor. Müzenin baştacı ise orijinal Ölü Deniz Parşömenleri'nin bulunduğu türbe. Müzede tarihi eserlerin yanı sıra modern sanat örneklerini de bulabilirsiniz. 2010 yılında 100 milyon dolarlık bir renovasyondan geçen İsrail Müzesinin dört kanadı ve muhteşem bahçeleri var.
• Davidson Center, Dung Gate: 8. yüzyıldan kalma tarihi bir binada yer alan Davidson Merkezi eski şehirde Batı Surlarında yer alıyor. Videolar ve görsel efektler ile Kudüs tarihini ziyaretçilere aktaran müzede 2. Tapınak dönemindeki haçları ve 3 boyutlu tapınak canlandırması çok etkileyici.
• David Kulesi Müzesi, Tower of David Museum, Jaffa Kapısı: 2700 yıllık arkeolojik kalıntıları üzerinde ki Tower of David Museum, Kudüs'ün bilinen en eski tarihten günümüze gelişimini anlatan, surları üzerinden de enfes Eski ve Yeni Kudüs manzaraları sunan bir müze. Akşamları gerçekleşen Işık Şovu 'Jerusalem Light Show' ise kaçırılmaması gereken bir görsel şölen. Kudüs'ün tarihini canlandıran üç boyutlu grafik, ışık, müzik gösterisi ile adeta duvarlar canlanıyor.
• Rockefeller Arkeoloji Müzesi, Sultan Suleman Street, Doğu Kudüs: Manda döneminde, 1920 ve 1930'larda İngilizler tarafından Kudüs ve civarında yapılan kazılarda çıkarılan eserlerin bulunduğu müze sanki zamanda asılı kalmış gibi. İki milyon yıl öncesinden 1700'e kadar arkeolojik ve sanatsal eserleri sergileyen müzede görülmeye değer en nadide eserler ise: Mescidi Aksa'nın 8. Yüzyıldan kalma orjinal ahşap panelleri, Kutsal Kabir kilisesinin 12. Yüzyıldan kalma mermer kapı eşikleri, Umayyad Hisham Sarayının el yapımı süslemeleri ve 6. Yüzyıldan kalma bir sinangog mozaikleri. Müzenin insana huzur veren nefis bir de avlusu var.
• Bloomfield Bilim Müzesi, Sderot HaMuze'onim: Özellikle çocuklar için interaktif deneyimler sunan bilim ve teknoloji müzesi, aileler için en keyifli müze.
• Museum on the Seam: Tartışmalı sosyal ve politik konulara dair eserleri ile en provokatif müzelerden birisi olarak görülen müze
• A. Meyer İslam Eserleri Müzesi: İslam sanatı ve antikalarına ait geniş bir koleksiyon sergiliyor.

KUDÜS SANAT GALERİLERİ

The Jerusalem Artists' House, Shmuel Hanagid 12

Art-Time Israel, 15 Shlomzion Hamalka St.

Beit Avi Chai, King George St 44

Vision Neil Folberg Gallery, 18 Yosef Rivlin St

Agripas 12, Agripas st. 12

Dwek Gallery, Mishkenot Sha'ananim Jerusale

Barbur Gallery, 6 Shirizli Street, Nachlaot

Museum of the Seams, 4 Chel Handasa St

Ofra Friedland Gallery, King George St 60

ŞEHİR DIŞI ROTALAR

Bethlehem
Kudüs'e 10 kilometre uzaklıkta yer alan İsa'nın doğduğu Bethlehem kasabası, dünyanın en eski kilisesine ev sahipliği yapıyor. Batı Ürdün sınırında Hristiyan ve Filistin bölgeleri arasında sıkışıp kalmış kasaba duvarlarla çevrili izole bir hayat sürüyor.

Ein Kerem Kasabası

Şehrin karmaşası ve koşuşturmasından uzaklaşacak vaktiniz varsa Kudüs'e 15 dakika sürüş mesafesinde, Cudi (Judean) Dağının eteklerinde ormanların arasında harika bir yerleşim yeri olan Ein Kerem yer alıyor. Doğa özlemi çeken Kudüs'lülerin kaçış yeri olan bölge, muhteşem treking ve hiking rotalarına ev sahipliği yapıyor. Kartpostal güzelliğindeki Ein Kerem kasabası ayrıca farklı tarihi Hristiyan ziyaret noktaları ile de ünlü.

Masada

Kudüs'e 1.5 saat uzaklıkta yer alan Masada, çölün ortasında bir yüksek bir tepede yer alan saray kalıntılarına ev sahipliği yapıyor. Tepedeki saray Kral Herod tarafından yaptırılmış. Kendi halkı tarafından bile sevilmeyen Herod, zorda kalırsa buraya sığınmayı planlıyormuş. Ancak nasip olamamış. Romalılar Kudüsteki Yahudi tapınağını yerle bir edince, zulümden kaçan 950 Yahudi buraya sığınmış. Katliamda ısrarcı olan Romalılar, saraya ulaşmak için çırpınıp ulaşamayınca da öfkeden çıldırmışlar. Komutan Flavius Silva önce askerlerine Masada Dağının etrafını tamamen saran surlar inşaa ettirip, şehrin tüm giriş çıkış noktalarını kapattırmış, sonra tepedeki saraya çıkan rampalar inşaa ettirip, sarayın kapısına dayanmış. Romalılara teslim olmaktansa ölmeyi yeğleyen Yahudiler intihar etmişler. En son kalanlar birbirini öldürmüş ve son Yahudi de kendisini vurmuş. Esir edecek canlıyı bulamayan komutan öfkeden iyice çıldırıp sarayı yakıp yıktırmış.

Lut Gölü
Kudüs'e 1 saat uzaklıkta yer alan Lut Gölü, normal deniz suyundan 10 kat daha fazla tuzlu. Göle girdiğinizde kendinizi batırmak için epey güç harcıyorsunuz. Sizi yarı belinize kadar kaldırıyor. Sırt üstü yatmak en rahat ve keyiflisi. Dikkat gözünüze su kaçmasın, tuz inanılmaz yakıyor. Magnezyum, potasyum, bromür, sülfat ve karbonat oranı zengin gölün suyunun, özellikle deri hastalıklarına iyi geldiğine inanılıyor. Çamur ve kükürt banyoları da diğer Lut Gölü sağlık kürü ritüelleri.

KUDÜS TAKVİMİ

Mayıs ayında Kudüs Tasarım Haftası, Uluslararası Yazarlar Festivali, İsrail Sanat Festivali, Işık Festivali, Haziran ayında Kudüs Opera Festivali, kültürel ve politik Musrara Mix Festivali, Engelelli Sanatçılar Festivali, Abu Gosh Müzik Festivali, Temmuz'da Uluslararası Film Festivali, Ağustos'ta Kudüs Bira Festivali, Contact Point Müzik Festivali, Hutzot Hayotzer Sanat ve Zanaat Fuarı, Eylül'de Uluslararası  Oda Orkestrası Festivali ve Kudüs Şarap Festivali, Aralık'ta Hamshushaliyim Festivali ve Şubat'ta Shaon Horef Kış Festivali gerçekleşiyor.